قلاب مفصلی (قلاب هرزگرد) Hoist Ring چیست؟
قلاب مفصلی یا hoist ring یک نوع قلاب با قابلیت چرخش است که به کاربر این امکان را میدهد تا بار را با ایمنی بالا و انعطاف بیشتر جابجا کند. این قلابها در صنایع مختلفی مانند ساخت و ساز، حملونقل، و صنایع سنگین کاربرد دارند و به دلیل ویژگیهای خاصی که دارند، مورد استفاده قرار میگیرند. به دلیل مکانیزم چرخشی که دارند، از بروز حوادث و آسیبهای ناشی از پیچش بار جلوگیری میکنند.
قلاب مفصلی، که گاهی بهعنوان پیچ چشمی گردان (Swivel Eye Bolt) نیز شناخته میشود، قطعهای از سختافزار باربرداری است که برای اتصال تسمه به جرثقیل به نقطهای مهندسیشده از بار پیچ میشود. برخلاف پیچهای چشمی معمولی که ثابتاند، قلاب مفصلی قابلیت چرخش و گردش دارد و میتواند بار را در زوایای مختلف بدون آسیب به دستگاه بلند کند. قلابهای مفصلی معمولاً برای بارهای زاویهدار استفاده میشوند و به دلیل ساختار خود، از خطاهای معمول در باربرداری جلوگیری میکنند.
اجزای قلاب مفصلی (قلاب دینام هرزگرد)
قلابهای مفصلی در انواع مختلفی تولید میشوند که هر کدام بسته به نوع بار و شرایط باربرداری کاربردهای خاص خود را دارند. در اینجا به برخی از انواع آنها و اجزای سازندهشان اشاره میکنیم:
واشر: یک مانع بین پیچ و بدنه ایجاد میکند.
بدنه: بخش استوانهای دستگاه که امکان چرخش 360 درجه را فراهم میکند.
پیچ/پیچمهره: قسمت رزوهدار که به بار متصل میشود و از طریق بوش و بدنه عبور میکند.
بایل: حلقه فلزی که به بدنه متصل است و میتواند 180 درجه به جلو و عقب حرکت کند.
پین: این پین از بدنه، بایل و پیچ عبور میکند تا اجزا را بهصورت محکم کنار هم نگه دارد.
بوش: بین بدنه قلاب مفصلی و بار بهعنوان یک مانع عمل میکند.
انواع قلاب مفصلی (قلاب مفصلی هرزگرد)
قلابهای مفصلی (قلاب دینام هرزگرد) در انواع و مدلهای مختلفی تولید میشوند که هر کدام ویژگیهای خاص خود را دارند. در اینجا به برخی از رایجترین انواع این قلابها اشاره میکنیم:
- قلابهای مفصلی گردان (Swivel Hoist Rings): این نوع قلابها قابلیت چرخش 360 درجه و حرکت 180 درجه دارند که اجازه میدهد از هر جهتی باربرداری انجام شود و وزن کاری نامی (WLL) بهطور کامل حفظ شود.
- قلابهای جانبی (Side-Pull و Side-Load Hoist Rings): برای نصب جانبی طراحی شدهاند و فقط برای بارهای مستقیم قابل استفاده هستند. این نوع قلابها توانایی چرخش و گردش دارند اما ظرفیت باربرداری کاهش مییابد.
- قلابهای Flip-Flop: این قلابها فقط قابلیت حرکت 180 درجه را دارند و برای بارهای جانبی مناسباند.
ساختار و طراحی قلابهای مفصلی
قلابهای مفصلی (قلاب دینام هرزگرد - swivel eye bolt) بهطور خاص برای بارهایی طراحی میشوند که نیاز به چرخش و حرکت در زوایای مختلف دارند. جنس این قلابها (قلاب مفصلی هرزگرد) معمولاً از فولاد با مقاومت بالا و در موارد خاص از فولاد ضد زنگ ساخته میشود تا در برابر سایش، خوردگی، و فشار بار مقاوم باشند. طراحی قلابهای مفصلی به گونهای است که از بروز تنشهای اضافی و خطرات احتمالی جلوگیری میکند.
کاربردهای قلاب مفصلی (Hoist Ring) در صنعت
قلابهای مفصلی یا hoist rings در صنایع مختلف به کار گرفته میشوند. به عنوان مثال، در پروژههای ساختمانی، جابجایی مواد سنگین نیازمند قلابهای محکم و مقاومی است. همچنین در صنعت نفت و گاز، این قلابها برای جابجایی تجهیزات سنگین به کار میروند. در صنایع دریایی، به دلیل شرایط سخت محیطی و نیاز به تحمل فشار و سایش، از قلابهای فولادی ضد زنگ استفاده میشود.
مزایای استفاده از قلابهای مفصلی
- کاهش خطرات جابجایی بار: قابلیت چرخش این قلابها، خطرات ناشی از پیچش یا کشش ناخواسته بار را به حداقل میرساند.
- افزایش طول عمر تجهیزات: طراحی بلبرینگ و مواد مقاوم باعث افزایش عمر مفید این قلابها میشود.
- انعطافپذیری بالا: امکان استفاده در زوایای مختلف و جهتهای مختلف برای حمل بارهای سنگین و پیچیده.
- سازگاری با محیطهای مختلف: استفاده از فولاد ضد زنگ و طراحی مقاوم این قلابها، آنها را در برابر خوردگی و زنگزدگی مقاوم میکند.
نحوه انتخاب قلاب مفصلی هرزگرد مناسب
برای انتخاب قلاب مفصلی مناسب، باید به عوامل مختلفی توجه کرد. این عوامل شامل وزن بار، نوع محیط، نوع حرکت و نیاز به چرخش و جابجایی بار است. استفاده از قلابهای با ظرفیت و نوع مناسب برای محیط موردنظر، به بهبود عملکرد و کاهش هزینههای تعمیر و نگهداری کمک میکند.
نکات مهم در استفاده از قلابهای مفصلی
- ظرفیت بار: همواره از ظرفیت قلاب برای حمل بار مطمئن شوید و از جابجایی بارهای سنگینتر از ظرفیت توصیهشده خودداری کنید.
- نگهداری و بررسی دورهای: بررسی و نگهداری منظم قلابها از اهمیت بالایی برخوردار است تا از خطرات و آسیبهای ناشی از فرسودگی جلوگیری شود.
- انتخاب نوع مناسب: برای هر نوع بار و شرایط کاری، نوع مناسبی از قلاب مفصلی انتخاب کنید تا بهترین نتیجه حاصل شود.
نشانهگذاری و استانداردهای ایمنی
مطابق با استاندارد ASME B30.26، هر قلاب مفصلی باید با اطلاعات زیر نشانهگذاری شود:
- نام یا علامت تجاری سازنده
- ظرفیت بار مجاز
- مقدار گشتاور مورد نیاز
شرایط خروج قلاب مفصلی از سرویس
در طول بازرسی، در صورت مشاهده موارد زیر مطابق با استانداردهای ASME B30.26، قلاب مفصلی را از سرویس خارج کنید:
- نشانههای نامشخص یا ناخوانا
- علائم آسیب ناشی از حرارت
- خوردگی یا سایش شدید
- اجزای باربر آسیبدیده یا تغییر شکل دادهشده
- آسیبهای زیاد به رزوهها
نحوه نصب قلاب مفصلی
یک اشتباه رایج در نصب قلاب مفصلی هرزگرد (swivel eye bolt) این است که پیچ تا جایی که امکان دارد محکم شود. هر قلاب مفصلی دارای مقدار گشتاور خاصی است که توسط سازنده مشخص شده و باید با یک آچار گشتاور (نه با دست یا آچار معمولی) تنظیم شود. در صورت نصب نادرست، ممکن است رزوهها کشیده شده و به قلاب آسیب دائمی وارد شود.
همچنین، از قرار دادن واشر یا فاصلهدهنده بین بوش و سطح نصب خودداری کنید. وقتی که قلاب به درستی گشتاوردهی شود، بوش به عنوان مانع عمل کرده و سطح تماس مناسبی بین قلاب و سطح نصب ایجاد میکند.
در صورتی که قلاب مفصلی دارای نشانگر تنش (Tension Indicator) باشد، میتوانید از ابزارهای سادهتر برای محکم کردن پیچ استفاده کنید. برای مثال، قلاب Jergens Lift Check™ دارای یک نشانگر بصری تنش است که با تغییر رنگ نشان میدهد آیا قلاب به درستی تنظیم شده یا نه.
اطلاعات فنی قلابهای مفصلی
قلابهای مفصلی (قلاب دینام هرزگرد) در اندازهها و ظرفیتهای مختلفی تولید میشوند که بسته به نوع بار و شرایط کاری مورد نیاز، انتخاب میشوند. در ادامه به مشخصات فنی مهم اشاره میکنیم:
- ظرفیت باربرداری (Load Capacity)
- قلابهای مفصلی معمولاً در ظرفیتهای باربرداری متنوع از 0.5 تن تا 50 تن و حتی بیشتر تولید میشوند. برای مثال:
- ظرفیتهای سبک: 0.5 تا 2 تن برای جابجایی بارهای کوچکتر و سبک.
- ظرفیتهای متوسط: 5 تا 20 تن که برای صنایع عمومی و کاربردهای سنگین مناسب است.
- ظرفیتهای سنگین: 20 تا 50 تن یا بیشتر که در صنایع سنگین و پروژههای خاص مانند ساخت و سازهای بزرگ و صنایع نفت و گاز به کار میروند.
- قلابهای مفصلی معمولاً در ظرفیتهای باربرداری متنوع از 0.5 تن تا 50 تن و حتی بیشتر تولید میشوند. برای مثال:
- سایز پیچ (Bolt Size)
- سایز پیچ یا اندازه رزوه قلاب مفصلی یکی از فاکتورهای مهم است که معمولاً در اندازههای M8 تا M48 و حتی بالاتر تولید میشود. انتخاب سایز مناسب پیچ به ظرفیت باربرداری و نیازهای کاربردی بستگی دارد.
- زاویه باربرداری (Load Angle)
- قلابهای مفصلی طوری طراحی شدهاند که در زوایای مختلف از 0 تا 360 درجه بتوانند بار را تحمل کنند. در زوایای مختلف باربرداری، باید مطمئن باشید که ظرفیت بار قلاب متناسب با زاویه باربرداری انتخاب شود.
- جنس و پوشش
- قلابهای مفصلی از فولاد آلیاژی با مقاومت بالا ساخته میشوند. برخی از مدلها از فولاد ضد زنگ تولید میشوند که برای محیطهای دریایی و شرایط مرطوب مناسباند. همچنین، برخی قلابها دارای پوششهای خاصی مانند گالوانیزه هستند که مقاومت آنها را در برابر خوردگی افزایش میدهد.
- نوع بلبرینگ
- بعضی از قلابهای مفصلی به بلبرینگهای دوبل یا سهبلبرینگ مجهز هستند که به کاهش سایش و افزایش عمر مفید قلاب کمک میکند. این بلبرینگها در قلابهایی با ظرفیت بالا معمولاً استفاده میشوند.
- استانداردهای ایمنی
- قلابهای مفصلی با استانداردهای بینالمللی مانند EN، ASME، و ISO تطابق دارند. انتخاب محصولاتی که مطابق با استانداردهای جهانی هستند، ایمنی بیشتر و دوام طولانیتری را تضمین میکند.
نکات کلیدی برای انتخاب و استفاده از قلابهای مفصلی
- توجه به سایز پیچ و ظرفیت باربرداری، انتخاب سایز مناسب قلاب برای ایمنی در جابجایی بار حیاتی است.
- اطمینان از استانداردهای ایمنی، محصولات مطابق با استانداردهای بینالمللی ایمنی بیشتری فراهم میکنند.
- نگهداری و بررسی منظم، بازبینی دورهای قلابها و اطمینان از عدم وجود ساییدگی یا آسیب از اهمیت زیادی برخوردار است.
- محیط استفاده و نوع قلاب، قلابهای مقاوم به خوردگی برای محیطهای مرطوب و صنعتی مناسبترند.
کشورهای برتر در تولید قلابهای مفصلی
- آلمان
- آلمان به دلیل فناوری پیشرفته و استانداردهای بالای تولید یکی از برترین تولیدکنندگان قلابهای مفصلی (swivel eye bolt-قلاب دینام هرزگرد) در جهان است. محصولات آلمانی به دوام و کیفیت بالا معروف هستند و بسیاری از شرکتهای معتبر دنیا در آلمان فعالیت میکنند.
- ژاپن
- ژاپن نیز از دیگر کشورهای پیشرو در تولید قلابهای مفصلی است. شرکتهای ژاپنی با تمرکز بر کیفیت، نوآوری و بهبود فرآیندهای تولید توانستهاند در بازار جهانی جایگاه خوبی به دست آورند.
- ایالات متحده آمریکا
- شرکتهای آمریکایی در زمینه طراحی و ساخت قلابهای مفصلی (Hoist Ring) با ظرفیتهای بالا و مطابق با استانداردهای بینالمللی فعالیت میکنند. این شرکتها معمولاً از فولادهای خاص و فناوریهای پیشرفته برای ساخت قلابهای با دوام و مقاوم استفاده میکنند.
- چین
- چین نیز با داشتن تعداد زیادی شرکت تولیدی در زمینه قلابهای مفصلی، به عنوان یکی از تولیدکنندگان اصلی در سطح جهان شناخته میشود. محصولات چینی از لحاظ قیمتی رقابتی بوده و از لحاظ کیفیت، محصولات شرکتهای مطرح چینی قابل توجه هستند.
شرکتهای مطرح تولیدکننده قلابهای مفصلی
RUD (آلمان)
- RUD یکی از شرکتهای معتبر آلمانی است که در زمینه تولید تجهیزات باربرداری، بهویژه قلابهای مفصلی، فعالیت میکند. محصولات این شرکت به کیفیت بالا و استانداردهای جهانی معروف هستند و در صنایع مختلف به کار میروند.
Crosby (آمریکا)
- Crosby یکی از نامهای شناختهشده در صنعت باربرداری است. این شرکت آمریکایی به دلیل تولید محصولات باکیفیت و قابلیتهای ایمنی بالا، یکی از انتخابهای اصلی در صنایع نفت و گاز و پتروشیمی است.
YOKE (تایوان)
- YOKE تایوانی نیز یکی از تولیدکنندگان معتبر قلابهای مفصلی است. این شرکت به دلیل ارائه محصولات مقاوم با قیمت مناسب در بازارهای آسیایی و اروپایی شناخته شده است.
Gunnebo Industries (سوئد)
- شرکت Gunnebo Industries در سوئد با تمرکز بر کیفیت و نوآوری در طراحی، محصولات با قابلیت اطمینان بالا ارائه میدهد که برای صنایع سنگین ایدهآل هستند.
Fibro (آلمان)
- شرکت فایبرو (Fibro) بهعنوان پیشرو در زمینه قطعات استاندارد در مهندسی ابزارسازی، مجموعهای منحصربهفرد از محصولات با دقت بالا ارائه میدهد. با بیش از یک میلیون قطعه مختلف، که ۴۰,۰۰۰ عدد از آنها بهصورت دائمی در انبار موجود و بهسرعت قابل عرضه هستند، این شرکت بهعنوان تأمینکننده کامل برای ابزارسازان بینالمللی با تضمین «خرید همهجانبه از یک مکان» فعالیت میکند. این شرکت با ارائه بالاترین دقتهای ماشینکاری و حداقل تلورانسها، الزامات کیفی دقیق مشتریان خود را به بهترین شکل برآورده میکند.
Pewag (اتریش)
- شرکت Pewag یک شرکت اتریشی با سابقه طولانی در تولید زنجیرها و سیستمهای بالابری است که ریشههای آن به قرن 15 میلادی برمیگردد. این شرکت با تمرکز بر تولید محصولات با کیفیت و استانداردهای بالا، در زمینههای مختلفی از جمله زنجیرهای صنعتی، تجهیزات بالابری و سیستمهای ضد لغزش خودرو فعالیت میکند. Pewag به دلیل نوآوریهایش در طراحی و دوام بالای محصولات، یکی از پیشروان جهانی در صنعت زنجیر و تجهیزات بالابری به شمار میآید و محصولاتش در صنایع ساختوساز، کشاورزی، خودروسازی و خدمات لجستیکی کاربرد گستردهای دارند.
جمعبندی
قلابهای مفصلی (hoist rings) از ابزارهای مهم و اساسی در جابجایی بارهای سنگین هستند. تولیدکنندگان برجسته در کشورهای آلمان، ژاپن، آمریکا و چین با استفاده از فناوریهای پیشرفته، محصولاتی با کیفیت بالا ارائه میدهند که نیازهای صنعتی مختلف را برآورده میکنند. انتخاب قلاب مناسب و آشنایی با ظرفیتها و استانداردهای ایمنی، از نکات مهمی است که به بهبود عملکرد و ایمنی بیشتر کمک میکند.